Bazylika kolegiacka Grobu Bożego w Miechowie

---

Architektura

Historia budowy bazyliki kolegiackiej Grobu Bożego w Miechowie sięga roku 1163, kiedy to zakon Bożogrobców został sprowadzony przez Jaksę Gryfitę, możnowładcę oraz krzyżowca. Fundator klasztoru poświęcił pierwszy kościół pw. Grobu Pańskiego około 1170 roku. Jednakże ze względu na niewystarczającą przestrzeń, pomiędzy 1235 a 1293 rokiem przystąpiono do stworzenia nowej, większej świątyni w stylu romańskim, która zyskała poświęcenie od biskupa Prokopa. W wyniku opanowania Jerozolimy przez muzułmanów, Miechów przyciągnął pielgrzymów z całej Europy. W 1379 roku, niestety, kościół uległ zniszczeniu w wyniku pożaru.

W latach 1394–1406 zbudowano obecny kościół w stylu gotyckim, co czyni tę budowlę stosunkowo młodą biorąc pod uwagę, ile lat trwała jej historia. Pierwszą wieżę wzniesiono w 1311 roku, a następne prace podwyższające wieżę miały miejsce pod koniec XIV wieku oraz w latach 1405–1408. Świątynia doświadczyła wielu pożarów, między innymi w 1506 oraz 1745 roku. Dzisiejszy wygląd kościoła jest wynikiem przebudowy przeprowadzonej w latach 1745–1802, która wprowadziła styl późnobarokowy. Przy prezbiterium znajdują się kaplice: Ukrzyżowania oraz Matki Bożej Częstochowskiej. Charakterystycznym elementem architektonicznym jest wieża, która kończy się hełmem w kształcie bulwiastym, ozdobiona pozłacanym, dwuramiennym krzyżem bożogrobców oraz współczesną figurą przedstawiającą Chrystusa Zmartwychwstałego.

Na południową nawę prowadzi kruchta, którą zdobi kwadratowy, dwukondygnacyjny budynek z obciętymi narożnikami, nakryty kopułą płaską, zwieńczoną obeliskiem. Zewnętrzne wnęki kruchty zawierają rzeźby: XVII-wieczną Ofiarowanie oraz późnobarokową św. Jadwigę Śląską. Na wysokich cokołach umieszczono figury św. Piotra, św. Pawła i dwóch aniołów.

W głównym ołtarzu, który ma styl rokokowo-klasycystyczny, przedstawiona jest scena Zmartwychwstania. Po bokach znajdują się ołtarze dodatkowe, które również są w stylu rokokowym. Interesującym elementem w prezbiterium jest portret Makariusza, biskupa Jerozolimy z IV wieku, który był inicjatorem budowy Bazyliki grobu Bożego w Jerozolimie; za nim widnieje Grób Pański.

Od zachodniej strony zlokalizowany jest chór muzyczny w stylu barokowo-klasycystycznym, który zajmuje całą szerokość budowli oraz jest zwieńczony figurą św. Cecylii. Organy wchodzą w skład 12 zestawów piszczałek w nawie głównej, a w nawach bocznych są trzy zestawy w każdej.

Świątynia połączona jest z dawnym klasztorem bożogrobców poprzez krużganki, a na wirydarzu mieści się gotycko-renesansowa kaplica Grobu Bożego, będąca kopią tej w Jerozolimie. To istotny element kompozycyjny i ideowy całego kompleksu klasztornego, mieszczący symboliczny Grób Pański; w oddzielnej kaplicy można zobaczyć kopię Całunu Turyńskiego. Miechowska wersja Grobu Pańskiego powstała około 1530 roku i została zaprojektowana w osi wschód-zachód, identycznie jak pierwowzór w Jerozolimie. odpowiada biblijnemu opisowi: łoże grobowe znajduje się po prawej stronie, małe wejście wymaga pochylania się, a wejście można zakryć dużym kamieniem. Wymiary wnętrza są bardzo zbliżone do pierwowzoru. Prawdopodobnie renesansowe malowidła na kopule powstały w czasie budowy kaplicy, a ich odkrycie miało miejsce na przełomie 2008-2009. Po pożarze w 1745 roku kaplica Grobu Bożego zyskała status niezależnej świątyni, gdzie odprawiano liturgię.

W podziemiach kolegiaty znajdują się krypty, gdzie niegdyś chowano zakonników, które dziś są częściowo zamurowane. Pochowano tam m.in. Samuela Nakielskiego, historiografa zakonu bożogrobców (1584–1652) oraz Tomasza Nowińskiego, biskupa (1746–1830), ostatniego prepozyta generalnego zgromadzenia. Oprócz tego, krypta znajduje się pod posadzką kaplicy Grobu Bożego. W 2010 roku, podczas badań archeologicznych, na głębokości około 70 cm natrafiono na strop kaplicy; mikrokamera zarejestrowała jeden szkielet, którego tożsamość nie jest znana.

---

Oceń: Bazylika kolegiacka Grobu Bożego w Miechowie

---