Zdzisław Rudzki

---

Życiorys

Był synem Aleksandra, który według świadomości historycznej mógł być nauczycielem, oraz Anieli z Frankowskich. W 1880 roku rodzina podjęła decyzję o przeprowadzce do Kielc, gdzie w 1898 roku Zdzisław ukończył gimnazjum. Następnie kontynuował naukę na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył w 1904 roku. Od 1906 roku angażował się w pracę nauczycielską w warszawskich prywatnych gimnazjach.

W roku szkolnym 1914/1915 miał objąć stanowisko dyrektora Gimnazjum im. Stanisława Staszica, jednak w wyniku wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do służby w armii rosyjskiej. Wiosną 1918 roku powrócił do Warszawy, gdzie zajął pozycję starszego referenta ds. szkolnictwa średniego w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

W pierwszych dniach sierpnia 1918 roku minister Antoni Ponikowski powierzył mu kluczowe zadanie, które polegało na zorganizowaniu nowej państwowej szkoły średniej w Warszawie. Już 1 września 1918 roku w „Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego” opublikowano akt organizacyjny, który powołał Królewsko-Polskie Gimnazjum imienia Stefana Batorego, a dokument podpisał zarówno Antoni Ponikowski, jak i Tadeusz Łopuszański, szef sekcji szkolnictwa średniego. Szkoła rozpoczęła działalność 28 września 1918 roku w dawnym gmachu IV Gimnazjum Żeńskiego przy ul. Kapucyńskiej, a 11 listopada tego samego roku otrzymała nazwę Państwowe Gimnazjum im. Stefana Batorego.

Rudzki wykazał się dużą determinacją w tworzeniu wzorcowej szkoły, starannie dobierając sobie zespół nauczycieli najwyższego kalibru. Dążył do budowy nowoczesnego gmachu edukacyjnego, który ostatecznie wzniesiono w latach 1922−1924 dzięki funduszom publicznym, według projektu Tadeusza Tołwińskiego. Nowy obiekt przy ul. Myśliwieckiej 6 został wyposażony w liczne pracownie, a także basen pływacki oraz szkolny ogród botaniczny. 15 września 1924 roku nastąpiło uroczyste otwarcie nowego gmachu, które z pewnością można uznać za największe osiągnięcie Rudzkiego.

Powstanie nowoczesnej szkoły w tak krótkim czasie było możliwe dzięki wyjątkowej energii Rudzkiego, jego ambicjom oraz znajomości z ówczesnymi elitami władzy. Niestety, niekorzystne zmiany w polityce krajowej przyczyniły się do jego przeniesienia w stan nieczynny. W roku 1929, jako zwolennik Narodowej Demokracji, otrzymał decyzję o przeniesieniu przez Sławomira Czerwińskiego, Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, mającą wejść w życie 1 września tego roku. Uroczyste pożegnanie, które miało miejsce 29 września 1929 roku w sali Naczelnej Organizacji Technicznej, było formalnym zakończeniem jego kadencji, podczas którego wręczono mu wspólny adres podpisany przez zgromadzonych. Mimo licznych apeli, w tym jednomyślnie podpisanego memoriału przez 175 osób oraz bezpośrednich rozmów przedstawicieli Koła Matek z ministrem, decyzję z 8 grudnia 1929 roku utrzymano, co oznaczało jego przejście w stan spoczynku z dniem 28 lutego 1930 roku, łącznie z siedmioma innymi dyrektorami szkół średnich z różnych miast.

W latach 1930−1939 pracował jako dyrektor Instytutu Przemysłowo-Rzemieślniczego w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. W czasie II wojny światowej przetrwał w stolicy; po upadku powstania warszawskiego przedostał się przez oboz w Pruszkowie do Kielc, a stamtąd do Prokocimia. W latach 1946−1949 był dyrektorem administracyjnym w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. W 1949 roku opuścił to stanowisko z powodu przewlekłej choroby, a w tym trudnym czasie wspierany był przez wychowanków Gimnazjum im. Stefana Batorego.

Ostatecznie Zdzisław Rudzki spoczął na cmentarzu Komunalnym w Cieszynie (sektor VIII-3-4).

---

Oceń: Zdzisław Rudzki

---